ქართული იუთუბი და სპონსორები

იუთუბზე ბანკები გამოჩნდნენ! იმის გააზრებამ, რომ ფაქტობრივად აღარ დარჩა ინდუსტრია, რომელიც ამ პლატფორმაზე არ არის, ახალი თემის დამუშავებისკენ გვიბიძგა – რა ხდება ახლა იუთუბზე, სადაც ბევრი იუთუბერი და არც ისე ცოტა ბრენდია და ვინც ჯერ არ არის, რას ელოდება.

ახლო წარსულში იმ ინფლუენსერების გამოცდილებების შესახებ გიყვებოდეთ, რომლებიც ძირითადად ფეისბუქზე, ტიკტოკსა და ინსტაგრამზე აქტიურობენ, დღევანდელი სტატიისთვის კი სამი დიდი იუთუბარხი შევარჩიეთ: ოქტოპუსი, საეჭვო კაცი და ლაშა გელაშვილი. მათი გამოცდილება როგორც არხების განვითარების, ისე სპონსორებთან თანამშრომლობის კუთხით, არამხოლოდ მარკეტერებისთვის იქნება საინტერესო, არამედ დამწყები იუთუბერებისთვის და ზოგადად ყველასთვის, ვისაც ქართული იუთუბი აინტერესებს.

იუთუბი დღეს და ხვალ

2025 წელს იუთუბს 20 წელი შეუსრულდა. წლის დასაწყისში კომპანიის CEO-მ პლატფორმის ყოველწლიურ წერილში ცალსახად თქვა, რომ იუთუბი – ეს ახალი ტელევიზიაა, იუთუბერები კი ჰოლივუდის ახალი სტარტაპები გახდებიან.

მიმდინარე წლის ზაფხულში იუთუბმა ახალი ფუნქცია წარადგინა, რომლის მიზანიც ბრენდებისა და კრეატორების მარტივად დაკავშირებაა, ასე რომ, იუთუბიც, სხვადასხვა ხელსაწყოსა და ფუნქციის დამატებით, ხელს უწყობს რეკლამის იუთუბერებთან ინტეგრაციას.

საქართველოში იუთუბიც ისევე ნელა განვითარდა, როგორც სხვა ბევრი რამ, მაგრამ შეუძლებელია არ აღვნიშნოთ ის პროგრესი, რომელიც იუთუბ კონტენტის შექმნის მხრივ ბოლო წლებში შეიმჩნევა. ამის ფონზე, რა თქმა უნდა, ჩნდება შეკითხვა: სად იყვნენ ბრენდები მაშინ, როდესაც ქართული იუთუბი ჩამოყალიბების გარდამტეხ ეტაპებს გადიოდა და სად არიან ახლა, როცა განვითარების მნიშვნელოვან საფეხურზე დგას. იუთუბერებს ვკითხეთ, რა რისკებთან არის დაკავშირებული სპონსორი და პირიქით – რა რისკია ბრენდისთვის იუთუბერთან აფილირება. თუმცა მანამდე… თავიდან დავიწყოთ.

 

პირველი სპონსორები

ქართულ იუთუბზე პირველი სპონსორები დაახლოებით 10 წლის წინ გამოჩნდნენ. ეს ის პერიოდია, როდესაც არ არსებობს პროდაქშენი და ძირითადად სოლოიუთუბერები არიან პლატფორმაზე.

გიორგი კალატოზი, „ოქტოპუსი“:

„ბეთების“ აკრძალვა და გარდამტეხი ეტაპი ქართული იუთუბისთვის

2022 წლის მარტიდან აზარტული თამაშების ტელერეკლამა აიკრძალა და რიგ რეგულაციებს დაექვემდებარა. ამან, ერთი მხრივ, ფინანსური ზიანი მიაყენა ტელევიზიებს, მეორე მხრივ კი განვითარების გზა გაუხსნა იუთუბერებს, რადგან აკრძალვის შემდეგ სწორედ იუთუბი აღმოჩნდა ის ადგილი, საითაც „ბეთებმა“ ფინანსები მიმართეს.

სწორედ ამ პერიოდს იხსენებს ილუზიონისტი და იუთუბერი ლაშა გელაშვილი:

სად იყვნენ აქამდე?

აჩი ცენტერაძე, პროდიუსერი, „საეჭვო კაცი“:

 

რა რისკია სპონსორისთვის იუთუბერი?

მართალია ზოგადად ნდობის ფაქტორი გადაილახა, მაგრამ კომპანიამ დიდი ყურადღებით უნდა შეარჩიოს იუთუბერი.

გიორგი კალატოზი, „ოქტოპუსი“

„იუთუბერი არის რისკი იმ მხრივ, რომ რამე ისეთი არ თქვას, რაც მერე შენი ბრენდის იმიჯზე ცუდად იმოქმედებს. საუბარია არამხოლოდ მის არხზე, არამედ ნებისმიერ ადგილას, თუნდაც სხვის გადაცემაში რომ მივა, იქ არ თქვას რამე არასასურველი. თუკი შენთან ასოცირდება, შენც ზიანდები. არის რამდენიმე იუთუბერი, რომლებთანაც კოშმარულად ცუდი იქნება სპონსორის შესვლა. ამიტომ, ისევ ბრენდის ინტერესებიდან გამომდინარე, მნიშვნელობა არ აქვს გამომწერების რაოდენობას, მთავარია შენ იყო მაყურებელი და შენს თავს ხედავდე მის კონტენტში, სხვანაირად აზრი არ აქვს.“

სპონსორისთვის იუთუბერი რისკია იმ მხრივაც, რომ, თუკი თანამშრომლობის დროს რამე ცუდად წავიდა, ის შენზე აუცილებლად მოყვება, მინიმუმ კოლეგებს გაუზიარებს. სულ პატარა შეცდომაც კი შეიძლება ძვირად დაგიჯდეს. ამ მხრივ განსაკუთრებული პრეცედენტი შეიქმნა დაახლოებით ორი წლის წინ, ოქტოპუსისა და ნოვატორის (საგანმანათლებლო კურსების ცენტრი) დაპირისპირების სახით. მოკლედ რომ მოვყვეთ, კომპანიას ოქტოპუსის გაკეთებული რეკლამა არ მოეწონა, კომუნიკაციაც იყო საკმაოდ ირონიული („თქვენს ვიდეოს ვუყურე და გული შემიწუხდა“) და არასასიამოვნო, ანაზღაურებაზეც უარი განაცხადეს. ეს ამბავი გიორგი კალატოზმა თავისივე გადაცემა „ორშაბათობაში“ მოყვა, მალევე სხვა იუთუბერებიც აყვნენ და მთელი კამპანია შეიქმნა „ფუუნოვატორი“, ანუ იუთუბერები და იუთუბის ქომუნითი VS ნოვატორი.

რა გვასწავლა ამ შემთხვევამ?

• გამოჩნდა იუთუბისა და იუთუბერების ძალა – კოლეგიალურობის მაგალითი გვიჩვენეს და ბრენდებს დაანახეს, რომ ერთთან შეცდომის დაშვება ყველასთან შეცდომის დაშვებას ნიშნავს;
• გამოჩნდა ქომუნითის ძალაც, ნოვატორის ვიდეოების კომენტარებში წერდნენ ჰეშთეგს #ფუუნოვატორი და არამხოლოდ;
• შეიქმნა პრეცედენტი და ითქვა ხმამაღლა, რომ სპონსორსა და იუთუბერს შორის ცალმხრივი კომუნიკაცია და სარგებელი გამორიცხულია, ორივე მხარეს თანაბრად მოეთხოვება პირობების შესრულება და პატივისცემა;
• კიდევ ერთხელ გამოჩნდა, რამდენად მნიშვნელოვანია ზედმიწევნითი სიზუსტით იცნობდე იმ კრეატორს, ვისაც რეკლამას უკვეთავ და თანამშრომლობის პირობები წინასწარ იყოს შეთანხმებული.

სხვათა შორის, ეს კომპანია აღარ არსებობს და მჯერა, სკანდალს და რეპტუაციულ ზიანს გარკვეული წვლილი ნამდვილად ექნებოდა ამაში.

 

რა რისკია იუთუბერისთვის სპონსორი?

როგორც ზევით აღვნიშნე, თანამშრომლობისას ორივე მხარე თანასწორია და რეპუტაციული რისკიც ორივე მხარისთვის არსებობს. შესაბამისად, იუთუბერებს ვკითხეთ, რა რისკია იუთუბერისთვის სპონსორი და როგორ ცდილობენ ამ რისკების გადაზღვევას. მათი გამოცდილების მიხედვით:

• აუცილებელია წინასწარი მოკვლევა: უნდა იცოდე, რა კომპანიაა, ხომ ნამდვილად სანდო და უსაფრთხოა;
• წინასწარვე უნდა დაზუსტდეს ხელშეკრულების პირობები, ვადები, სტრატეგია და მოლოდინები;
• ერთი სპონსორის უარყოფითი გამოცდილება ნიშნავს რისკს, რომ სხვა კომპანიას შეუძლია მისი გამოცდილება გაუზიაროს და შენთან თანამშრომლობა არ ურჩიოს;
• აუცილებელია იუთუბერსა და სპონსორს მსგავსი ღირებულებითა სისტემა ჰქონდეთ, რათა მომავალში ერთმანეთის რეპუტაციას და აუდიტორიებს ზიანი არ მიადგეს.

აჩი ცენტერაძემ ერთი შემთხვევაც გაიხსენა, როცა თაღლითური კომპანია ცდილობდა მათთან თანამშრომლობას:

„გვქონდა შემთხვევა, როცა უცნაური კრიპტო პლატფორმა ცდილობდა ჩვენთან სპონსორობას, რომელიც საბოლოოდ თაღლითობა აღმოჩნდა. მახარამ (გიორგი მახარაშვილი, „საეჭვო კაცი“) საიტზე ნახა ერთი ადამიანის საკონტაქტო ნომერი, დაურეკა და პირდაპირ ჰკითხა, ეს „სკამიაო“? უპასუხა, კი, „სკამია“, მე უბრალოდ დამასაქმესო. რა თქმა უნდა, სპონსორობაზე უარი ვუთხარით. ზოგადად, ჩემი აზრით, ისეთი კომპანიის რეკლამა არ უნდა გააკეთო, რომელიც ზიანს მიაყენებს შენს მაყურებელს. ადამიანებმა, რომლებიც გენდობიან, არანაირი დისკომფორტი არ უნდა განიცადონ შენი გაკეთებული რეკლამის გამო.“

 

ბრენდებთან კომუნიკაცია – ვინ დგამს პირველ ნაბიჯს?

იუთუბერების გამოცდილებაზე დაყრდნობით შეიძლება ითქვას, რომ თავდაპირველად იუთუბერები უფრო მეტად იყვნენ დაინტერესებულები სპონსორით, ვიდრე პირიქით. მდგომარეობა ახლა მეტ-ნაკლებად დაბალანსებულია და დიდ იუთუბერებს შემოთავაზებებზე უარის თქმაც ხშირად უწევთ. როგორც გვითხრეს, 3-4 სტაბილური სპონსორი (მინიმუმ 1-წლიანი კონტრაქტით) მისაღებია როგორც კომერციული, ისე შემოქმედებითი თვალსაზრისით.

სპონსორებთან მოლაპარაკება ცალკე საქმეა და ამისათვის, ჩვეულებრივ, ცალკე ადამიანი არ ჰყავთ გამოყოფილი, იუთუბერი თავად დადის მოლაპარაკებებზე (გამონაკლისია „საეჭვო კაცი“). ამ დროს უმნიშვნელოვანესია თავად იუთუბერის გამოცდილება და უნარები, მაგალითად, როგორც ლაშა გელაშვილი ამბობს, ხუთი წელი მუშაობდა მარკეტინგის მიმართულებით, რაც ეხმარება როგორც კონტენტის შექმნასა და გავრცელებაში, ისე პარტნიორებთან მოლაპარაკებაში:

„ძალიან მნიშვნელოვანია, იცოდე როგორ წარმართო სპონსორთან მოლაპარაკება. მათ შეიძლება იგივე საუბარი დღეში ათ ადამიანთან ჰქონდეთ. გამოცდილება გჭირდება, რომ სწორი კომუნიკაცია დაამყარო და შენი იდეის ღირებულება დაანახო.“

გიორგი კალატოზის თქმით, ბრენდების წარმომადგენლებისგან ხშირად ისმენს, რომ „ჩვენს უფროსს ვერ ვუხსნით, რა არის იუთუბი“, შესაბამისად, ურჩევნია ისეთ ბრენდებთან ითანამშრომლოს, რომელმაც ზუსტად იცის, ვისთან და რატომ მიდის:

„კომპანიებთან კომუნიკაცია ცალკე საქმეა და ამისთვის ვინმე ადამიანი თუ არ გყავს, სტრატეგიის მონახაზი, ბრენდების შერჩევა და მათთან შეთავაზებებით სიარული საკმაოდ რთულია, როდესაც პარალელურად კონტენტი გაქვს შესაქმნელი. ამიტომ, ცხადია, მირჩევნია, რომ თვითონ მოვიდეს კომპანია ჩემთან გააზრებულად და კონკრეტული შეთავაზებით. მაგალითად, ცოტა ხნის წინ ჩემი არხის შექმნა რომ დავაანონსე, ჯერ ერთი ვიდეოც არ მიდევს და უკვე რამდენიმე კომპანიამ მომწერა სასპონსორო შეთავაზების შესახებ, რაც რამდენიმე წლის წინ მართლა წარმოუდგენელი იყო.“

აჩი ცენტერაძეს პროექტებისა და გაყიდვების მიმართულებით აქვს გამოცდილება, რაც, როგორც გვითხრა, სპონსორებთან კომუნიკაციაშიც ეხმარება და რეკლამის გაკეთებაშიც:

„ვთვლი, რომ ჩემი გამოცდილება ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორი იყო თავიდანვე, რომ კარგად გაგვეკეთებინა რეკლამა. დასაწყისშივე დიდი სიფრთხილით ვეპყრობოდით ნებისმიერ პატარა ინტეგრაციასაც კი. კარგად გაკეთებული რეკლამა იზიდავს სხვა სპონსორს და ჯაჭვი ეწყობა. იუთუბერებმაც დაინახეს, რომ რაღაცების სხვანაირად კეთება შესაძლებელი იყო.

ჩემი პოზიცია ყოველთვის ასეთი იყო: თანხას რომ ართმევ სპონსორს, იმის შესაბამისი და იმაზე უკეთესი უნდა გაუკეთო, ამას აქვს ორი შედეგი: 1. თვითონ ის ადამიანი დარჩება კმაყოფილი და 2. უფრო მნიშვნელოვანი – სხვა პოტენციური სპონსორები დაინახავენ და დაინტერესდებიან.

500-ზე მეტ კომპანიასთან გვითანამშრომლია და აბსოლუტური უმრავლესობა თავისი ინიციატივით მოვიდა ჩვენთან. დამწყებ იუთუბერებსაც სულ ამას ვურჩევ – ისე უნდა შექმნა კონტენტი, რომ კომპანიები თვითონ დაინტერესდნენ. რამდენჯერმე მიცდია და მიმიწერია კომპანიისთვის, რომ რაღაც იდეა მაქვს და მჭირდება მისი გვერდით დგომა, მაგრამ მეილიც არ დაუბრუნებიათ. გარკვეულწილად მესმის კიდეც, რადგან ბევრ კომპანიაში დღესაც გადაწყვეტილების მიმღებ პოზიციაზე არის ადამიანი, რომელიც იუთუბის მაყურებელი არ არის და ერთი მეილით იუთუბის ყურებას ვერ დააწყებინებ და მით უმეტეს, სპონსორობით ვერ დააინტერესებ. თუმცა, მჯერა, თაობის ცვლილებასთან ერთად ეს მდგომარეობაც შეიცვლება და მაღალ პოზიციებს დაიკავებენ ადამიანები, რომლებმაც ციფრულ პლატფორმების პოტენციალი ძალიან კარგად იციან.“

მესიჯი ბრენდებისთვის

იუთუბი არის პლატფორმა, რომელიც მაყურებლის ლოიალობას აძლიერებს არამხოლოდ იუთუბერების, არამედ ბრენდების მიმართაც, თუკი პროდუქტი სწორად იქნება ინტეგრირებული.

ინტერვიუების დროს იუთუბერებმა აღნიშნეს, რომ დროთა განმავლობაში ორივე მხრიდან დაიხვეწა კომუნიკაცია და მოლოდინებიც გაცილებით რეალისტური გახდა, თუმცა მაინც ასახელებენ რამდენიმე პუნქტს, რომელთა გამოსწორებასა თუ გაუმჯობესებასაც ბრენდების მხრიდან ისურვებდნენ:

• მნიშვნელოვანია, კომპანია იცნობდეს იმ იუთუბარხს, რომლის სპონსორობის სურვილსაც გამოთქვამს, მხოლოდ გამომწერების და ნახვების რაოდენობის ცოდნა საკმარისი არ არის; უნდა იაზრებდეს, მისი ბრენდისა თუ პროდუქტის ინტეგრაცია რამდენად ლოგიკური იქნება;
• უნდა დაუტოვოს შემოქმედებითი თავისუფლება და ბევრი შეზღუდვა არ უნდა დაუწესოს; წინასწარ მისცეს ინფორმაცია, რისი მიწოდებაც უნდა, დანარჩენი იუთუბერს მიანდოს;
• გასცეს როგორც უარყოფითი, ისე დადებითი უკუკავშირი, რადგან ორივე მნიშვნელოვანია იუთუბერის განვითარებისთვის როგორც შინაარსის, ისე კომერციული თვალსაზრისით;
• „იუთუბი არ არის ფეისბუქის „ბუსთი“, აქ ერთჯერად თანამშრომლობას მნიშვნელობა არ აქვს, თუ ძალიან კონკრეტული მიზანი არ აქვს ბრენდს;
• დიდ იუთუბერებს აქვთ ბევრი შეთავაზება და ნაკლები ადგილი რეკლამისთვის, ამიტომ სასურველია ბრენდებმა თავიანთი ყურადღება შედარებით პატარა და დამწყები იუთუბერებისკენაც მიმართონ; სწორ დამწყებ იუთუბერში ჩადებული ინვესტიცია სამომავლოდ ყველაზე გამართლებული ნაბიჯი იქნება.

ქართული იუთუბი დღეს და ხვალ

დღეს ქართული იუთუბი როგორც კონტენტის, ისე კომერციული თვალსაზრისით საკმაოდ საინტერესოდ ვითარდება. რაც ადრე წარმოუდგენელი ჩანდა, ახლა შესაძლებელი და უკვე ფაქტია, მაგალითად, სულ ცოტა ხნის წინ იუთუბზე ბინაც კი გათამაშდა („საეჭვო კაცი“ x „ალფა სახლი“), რაც უპრეცედენტო შემთხვევაა.

რადგან უკვე ყველა ინდუსტრია ჩართულია, დიდი იუთუბერები სპონსორების ნაკლებობას არ განიცდიან, აქვთ გადაღებისთვის საჭირო ყველა ტექნიკა და ა. შ. რესპონდენტებს ვკითხეთ, რა იქნება ხვალ და რა მიმართულებით გეგმავენ განვითარებას.

გიორგი კალატოზი, „ოქტოპუსი“:

„იუთუბის კომერციალიზაციამ ხარისხი აწია და მასშტაბური პროექტების კეთების საშუალება მოგვცა. მაგალითად, „გაცოცხლებული შოუ“, რომელსაც მაყურებელი ესწრება, ადრე ვერ გაკეთდებოდა. განვითარების გაწერილი გეგმა არ გვაქვს, მაგრამ ვიცი, რომ გვჭირდება პავილიონი, რადგან, თუ დღეს იუთუბს რამე აკლია და რითაც ჩამოვრჩებით სატელევიზიო სტანდარტს, პირველ რიგში სწორედ გადასაღები სივრცეებია.“

აჩი ცენტერაძე, პროდიუსერი, „საეჭვო კაცი“:

„ინტერესის ორი მიმართულება გამოიკვეთა კომპანიებისგან: 1. არსებულ იუთუბვიდეოებში ინტეგრაცია, 2. საკუთარი იუთუბარხის შექმნა მომავალში სტაბილური პოზიციონირების მიზნით. სწორედ ამ მიმართულებით დავიწყეთ განვითარება და ჩვენი პროდაქშენის გაძლიერება. საქართველოს ბანკის პროექტსაც („კრეატორი“ – მიმდინარე პროექტი, რომელსაც საქართველოს ბანკი რამდენიმე იუთუბერთან კოლაბორაციით ახორციელებს) ამ იდეით ვაკეთებთ, ასევე „ნოვას“ იუთუბარხისთვის ვქმნით კონტენტს, „საქართველოს უნივერსიტეტისთვის“ სტუდიის აწყობა დავიწყეთ. ასე რომ, ჩვენი გამოცდილების გამოყენება დავიწყეთ სხვა კომპანიებისთვისაც, ვაწვდით იდეებს, ვეხმარებით კონტენტის შექმნაში და მჯერა, ამ მიმართულებას გაზრდის უსაზღვრო პერსპექტივა აქვს.“ 

დასკვნისათვის

• იუთუბერების გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ ქართულმა იუთუბმა ჩამოაყალიბა საკუთარი წესები, ტონი და ეთიკა. კრეატორები აუდიტორიასთან უშუალო ურთიერთობით ქმნიან ერთგულებას, რომელიც დღეს ბრენდებისთვის ყველაზე ძვირფასია.
• გამომწერების და ნახვების რაოდენობა მეორეხარისხოვანია, რეალურ შედეგს ქმნის სანდოობა, ხანგრძლივი პარტნიორობა და ის გულწრფელი კომუნიკაცია, რომელიც მაყურებელთან იწყება და სპონსორთან გრძელდება.
• კონტენტის განვითარება და იუთუბზე მსხვილი ბიზნესების შემოსვლა ნიშნავს იმას, რომ პლატფორმას უკვე სერიოზულად აღიქვამენ, დღეს ეს სრულფასოვანი მედიაა – გავლენიანი, ფინანსურად მომგებიანი და მორალურად პასუხისმგებელი. ხოლო იუთუბერების სამომავლო გეგმები პავილიონების დამატებისა და პროდაქშენის გაძლიერების მიმართულებით სწორედ იმ გზას მიჰყვება, რომელსაც იუთუბი გლობალური მასშტაბით გეგმავს.

_____________________

სტატიის მეორე ნაწილში ვნახავთ, როგორ უყურებენ ამ პროცესს თავად ბრენდები:
რა მოლოდინები ჰქონდათ, როცა იუთუბზე შემოვიდნენ, რა მიიღეს სინამდვილეში და რა სჭირდებათ იმისათვის, რომ ეს პარტნიორობა არა უბრალოდ კომერციული გარიგება, არამედ ნდობაზე დაფუძნებული ურთიერთობა გახდეს.